Düşünce Tarihi Işığında Muhasebe Felsefesi

Uygarlığın düşünsel birikimleri yaklaşık 2500 yıl önce felsefe çatısı altında toplanarak sistematik bir yapıya kavuştu. Yüzlerce yıl önemli bir ilerleme kaydedemeyen felsefe literatürü, üniversitelerin özgürleşmeye başladığı 18. yüzyılda hızla zenginleşerek bölünmek zorunda kaldı.  Bu dönüşümden sosyal bilimler de nasibini aldı. Örneğin iktisat disiplininin felsefeden ayrılması 1776 yılına tekabül eder. 1850’lerin başında iktisattan işletme, 1876 ‘da işletmeden muhasebe ve 1940’larda ise muhasebeden finans bilimi doğdu. Bağımsızlaşan her bilim dalı, ortaya koyduğu tez ve kuramları geliştirmek amacıyla kendi felsefesine yöneldi. Muhasebe alandaki ilk eser ise 1907 yılında Muhasebe Felsefesi (The Philosophy of Accounts) ismiyle Charles Ezra Sprague tarafından yazıldı. Muhasebe bilimi ‘kapıyı, kasayı ve kantarı’ felsefe bilimi ise ‘merakı, hayreti ve şüpheyi’ korumayı öğütler. Nitekim muhasebe mali olaylarla, felsefe kavramsal olgularla ilgilenir. Muhasebe felsefesi ise finansal olgulara kavramsal açıdan yaklaşır. Başka bir ifadeyle muhasebe, sayılar aracılığıyla parçadan bütüne doğru akan sistematik bir raporlama arayışı; felsefe, kavramlar yardımıyla bütünden parçaya doğru yayılan mantıksal bir sorgulama etkinliğidir. Muhasebe felsefesi ise sayılardan raporlamaya geçiş süreçlerini iyileştiren düşünsel bir arayıştır. İşte bu düşünceler ışığında kaleme alınan eserin ilk bölümünde, düşünce tarihi ışığında felsefeden bilime ve bilimden muhasebe felsefesine nasıl ulaşıldığı tartışılmış. Diğer üç bölümde ise ‘Ontoloji, epistemoloji ve aksiyoloji disiplinlerinden yararlanarak nasıl bir muhasebe felsefesi kurgulanmalı?’ sorusuna gerçekçi yanıtlar aranmıştır. İnsanlığın binlerce yıllık entelektüel serüvenini felsefî bir tavır ve disiplinlerarası bir yaklaşımla tartışmaya açan bu eser, düşünce tarihinden felsefeye, felsefeden sosyal bilimlere ve son olarak muhasebe felsefesine uzanan bir yolculuğu inceliyor.  

DÜŞÜNCE TARİHİ IŞIĞINDA BİR MUHASEBE FELSEFESİ ARAYIŞI, muhasebe ile felsefe bilimlerini tanıştırdıktan sonra muhasebe felsefesinin temellerini atmayı hedeflemektedir. İşte bu düşünceler ışığında muhasebe biliminin tarihini, kapsamını, sınırlarını, yöntemini, bilimsel bilginin yapısını ve özelliklerini felsefî bir tavırla ele alan, binlerce yıllık düşünce tarihinden faydalanarak dört bölümden oluşan çalışmamızdan ipucu vermek gerekirse; Birinci bölüm felsefe ile bilimin doğuşu, gelişimi ve bölünme süreçlerini inceleyerek muhasebe felsefesini hangi temeller üzerine oturtulabilir?’, İkinci bölüm muhasebe kürsüsü ve meslek mensuplarını ONTOLOJİ (Varlık) disipliniyle tanıştırıp, ortaya çıkacak sinerjiyle muhasebe ontolojisi hakkında neler tartışılabilir?, Üçüncü bölüm muhasebe kürsüsü ve meslek mensuplarını EPİSTEMOLOJİ (Bilgi) disipliniyle tanıştırıp, ortaya çıkacak sinerjiyle nasıl bir muhasebe epistemolojisi kurgulanabilir?, Dördüncü bölüm ise muhasebe kürsüsü ve meslek mensuplarını AKSİYOLOJİ (Etik) disipliniyle tanıştırıp, ortaya çıkacak sinerjiyle nasıl bir muhasebe aksiyolojisi tasarlanabilir? sorularına entelektüel bir zeminde cevap arayışıdır.

Yazılan eser gerek konusu gerekse kapsamı açısından eşsiz bir öneme haiz. Bu kitap dünyada çok önemli bir yerde olan bu konunun Türkiye'deki ilk örneği. Ayrıca disiplinlerarası çalışmanın işleyişi bakımından bu kitap dünya literatüründe de bazı ilkler içeriyor. Kitap, muhasebe biliminin tarihini, kapsamını, sınırlarını, yöntemini, bilimsel bilginin yapısını ve özelliklerini felsefî bir tavırla ele alan, binlerce yıllık düşünce tarihinden faydalanarak yazılan dört bölümden oluşuyor. Felsefeden Muhasebeye, Muhasebe Ontolojisi, Muhasebe Epistemolojisi ve Muhasebe Aksiyolojisi.