Derviş Sokağı

Osmanlıların Hz. Peygamber'e olan hürmetinin en müşahhas timsali olan surre alaylarının geçtiği bir cadde... Zaman içerisinde her yıl halkın, sokak satıcılarının, kadınların, çocukların, ulemanın, meşayihin, dervişlerin, memurların, katiplerin, nazırların ve saray ağalarının uğurladığı bu alayların geçtiği Menzilhane Yokuşunda sağlı sollu cami, mescit, tekke, zaviye, imaret, hamam, çeşme, medrese, hazire ve sadaka taşına kadar pek çok bina inşa edilmiştir. İstanbul'da Üsküdar'ın Osmanlıları temsil ettiği kadar, bu sokağın da Osmanlı Üsküdar'ını temsil ettiği söylenebilir. Büyük mutasavvıf İsmail Hakkı Bursevî'nin vaaz ettiği Ahmediye Külliyesi, Karacaahmet'te hasta çocukların şifa için getirildiği türbe ve sancılı hayvanların iyileştirildiği Ebuderda makamı, dünyanın dört bir yanından gelen seyyahların İstanbul'da muhakkak ziyaretine gittiği Rifâî Âsitânesi, Celvetîlik içinde muhafaza ettiği Bektâşiliği ile meşhur Haşim Baba'nın Bandırmalızade Tekkesi gibi daha birçok yapının mevcut olduğu bu açık hava müzesini, bir gezi rehberi kıvamında kaleme alan Erkan Övüç okurları bugünkü Gündoğumu Caddesine götürerek tasavvufi hayatın bir Osmanlı mahallesine ne derece nüfuz ettiğini gösteriyor. 

Derviş Sokağı, merkezinde tasavvuf olan bir sokağın tarihçesidir. Bu sokak Üsküdar'da Karacaahmet Mezarlığına çıkan Gündoğumu Caddesi üzerinde bugün hâlâ faaliyette, bir kısmı ayakta veyahut ihya edilmekte olan tekkeler, medreseler, camiler, sebiller, hamamlar, sadaka taşı, kütüphane, vakıflardan oluşan temsil gücü oldukça yüksek bir Osmanlı mahallesinin serencamını anlatması yönüyle öğretici ve bilgilendirici bir eserdir. Yaşadığımız mekanın farkındalığını artıracağına inandığımız bu eser Üsküdar'ı gezmek isteyenler için ise güzel bir başlangıç noktası...

Derviş Sokağı ismindeki bu kitap bir Osmanlı mahallesinin tasavvufi hayat çerçevesinde teşekkül serüvenini anlatıyor. Her yıl Harameyn ahalisine gönderilen sürre alaylarının Üsküdar'dan Anadolu'ya doğru revan olduğu son nokta Menzilhane Yokuşu diye bilinen bu sokaktır. Surre eminlerinin, saray ağalarının, nazırların ve halkın coşkulu katılımı ile yapılan bu etkinliklerin icra edildiği sokakta, zaman içerisinde külliye, medrese, mescit ve tekkeleriyle güzel bir mahalleye dönüşür. Celveti-Bektaşi neşvesiyle Haşim Baba ya da Bandırmalızade Tekkesi, şöhreti dünyaya yayılan Rifai Asitanesi ve İsmail Hakkı Bursevi'nin vaaz verdiği Ahmediye Camisi ile bu önemli sokak tarihi bir açık hava müzesi hüviyetini hâlâ sürdürmekte. Derviş Sokağı, Üsküdar'ın bu güzel caddesinin tarihi rotasını çiziyor.